Kliknij tutaj --> 🐢 odszkodowanie za grunty przejęte pod drogi

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia NSA Teresa Zyglewska Sędziowie: Sędzia NSA Tamara Dziełakowska Sędzia del. NSA Jacek Hyla (spr.) po rozpoznaniu w dniu 17 kwietnia 2019 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M. Ż. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Odszkodowanie za wywłaszczenie obecnie. Zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami wysokość odszkodowania ustala się według stanu, przeznaczenia i wartości, wywłaszczonej nieruchomości w dniu wydania decyzji o wywłaszczeniu. Podstawę ustalenia wysokości odszkodowania stanowi natomiast, z drobnymi wyjątkami, wartość rynkowa Otóż zgodnie z odesłaniem zawartym w art. 12 ust. 5 SpecDrogiU odszkodowanie za nieruchomości przejęte w trybie specustawy drogowej ustala się na zasadach określonych w ustawie o gospodarce nieruchomościami (GospNierU), z zastrzeżeniem art. 18. Artykuł 18 SpecDrogiU przewiduje natomiast pewne odmienne – w stosunku do GospNierU W toku tej rozprawy wójt gminy prezentował stanowisko, że sprawa odszkodowania za działki przejęte przez gminę pod drogi została wcześniej uzgodniona w siedzibie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w ten sposób, że spółka A będzie partycypowała w kosztach urządzenia samego skrzyżowania, natomiast grunt pod drogę Ponadto zarzuciła naruszenie art. 104 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, poprzez niezasadne przyjęcie, że w sprawie o ustalenie odszkodowania za grunty wydzielone pod drogi publiczne w trybie art. 98 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami, dopuszczalne jest wydanie decyzji częściowej jedynie co do ustalenia odszkodowania Restaurant Quand Harry Rencontre Sally New York. Tak wynika z interpretacji dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 2 grudnia 2015 r. (nr IPPB4/4511-1117/15-4/JK). Chodziło o kwotę, którą otrzymał współwłaściciel działki przejętej przez miasto. Podatnik, podobnie jak dwójka pozostałych współwłaścicieli nieruchomości, otrzymał na podstawie decyzji prezydenta miasta z czerwca 2015 r. odszkodowanie za nieruchomość zajętą pod drogi publiczne (gminne). Kwota odszkodowania za 1/3 udziałów wyniosła ponad 47 tys. zł. Podatnik nabył ten udział nieodpłatnie w drodze spadku, działu spadku i zniesienia współwłasności (dział spadku i zniesienie współwłasności odbyło się bez spłat i dopłat), w latach 1967–1981. Odszkodowanie na konto podatnika od gminy trafiło w lipcu 2015 r. Decyzja prezydenta miasta orzeczona została na podstawie ustawy o gospodarce nieruchomościami, po zasięgnięciu opinii rzeczoznawcy majątkowego określającej wartość nieruchomości. Prezydent dokonał wypłaty na podstawie ustawy – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną i zapytał izbę skarbową o opodatkowanie tej kwoty. Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o PIT zwolnione z podatku są przychody uzyskane z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami lub z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie oraz z tytułu sprzedaży nieruchomości w związku z realizacją przez nabywcę prawa pierwokupu, stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. Zasada ta nie dotyczy przypadków, gdy właściciel nieruchomości nabył jej własność w okresie dwóch lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego bądź odpłatnym zbyciem nieruchomości, za cenę niższą o co najmniej połowę od wysokości uzyskanego odszkodowania lub ceny zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub w związku z realizacją prawa pierwokupu. Izba zwróciła uwagę, że kwestie odszkodowań za wywłaszczone nieruchomości reguluje ustawa o gospodarce nieruchomościami. Tak więc odszkodowanie, o którym mowa w art. 73 ust. 4 ustawy z dnia 13 aździernika 1998 r. – Przepisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną, jest odszkodowaniem wypłaconym stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. – W związku z tym, że w przedmiotowej sprawie nabycie udziału w wywłaszczonej nieruchomości przez wnioskodawcę nastąpiło w drodze spadku oraz w dziale spadku i zniesienia współwłasności nieodpłatnie (dział spadku i zniesienie współwłasności odbyło się bez spłat i dopłat), należy stwierdzić, że nie można ustalić ceny nabycia przez wnioskodawcę udziałów w nieruchomości. Nie wystąpi więc sytuacja, w której cena nabycia nieruchomości była niższa niż 50 proc. uzyskanego odszkodowania – wyjaśniła dodatkowo izba skarbowa. —Mateusz Maj Komentarz eksperta Grzegorz Grochowina, menedżer w KMPG w Polsce Trzeba się zgodzić z linią interpretacyjną zaprezentowaną w przytoczonej interpretacji dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie. Choć rzeczywiście sama wypłata odszkodowania nie miała miejsca jedynie na podstawie przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami, jednak bez tych przepisów nie byłoby możliwe jej uzyskanie. Przepisy, które spowodowały wypłatę, w pewnym sensie opierają się na przepisach ustawy o gospodarce nieruchomościami, bo i tak trzeba było po nie sięgnąć Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy o PIT, którego wykładni dotyczy sprawa, zwolnione z podatku są przychody uzyskane z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie oraz z tytułu sprzedaży nieruchomości w związku z realizacją przez nabywcę prawa pierwokupu, stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami. Zwolnienie nie dotyczy przypadków, które w niniejszej sprawie nie mają zastosowania. Trzeba zwrócić uwagę, że ustawa odsyła do „przepisów" o gospodarce nieruchomościami, a nie tylko „ustawy" o gospodarce nieruchomościami. Zakres zwolnień, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem i praktyką organów podatkowych, trzeba interpretować i stosować ściśle. W tym przypadku objęcia zwolnieniem od PIT odszkodowania za grunty przejęte na drogi publiczne nie można jednak uznać za taką wykładnię rozszerzającą. Skoro ustawodawca użył w tekście ustawy odniesienia do przepisów o gospodarce nieruchomościami, to nie można ograniczać zwolnienia tylko do ustawy o gospodarce nieruchomościami. W tym przypadku na gminie nie ciążył więc obowiązek poboru podatku od wypłacanego odszkodowania. Mając na uwadze fakt, że otrzymywane odszkodowanie jest zwolnione z opodatkowania, to tym samym na gminie nie będzie ciążył obowiązek w zakresie przygotowania informacji PIT-8C. Należy zwrócić uwagę, że opisywane zwolnienie nie dotyczy przypadków, gdy właściciel nieruchomości nabył jej własność w okresie dwóch lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego bądź odpłatnym zbyciem nieruchomości za cenę niższą o co najmniej 50 proc. od wysokości uzyskanego odszkodowania lub ceny zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie lub w związku z realizacją prawa pierwokupu. W tym przypadku jednak osoby otrzymujące odszkodowanie były właścicielami działki przez wielokrotnie dłuży okres, więc wyłączenie zwolnienia nie miało zastosowania. Sprawy dotyczące odszkodowania za drogi przejęte (zajęte) przez gminę należą zwykle do bardziej skomplikowanych. W związku z tym pomoc specjalisty wydaje się najlepszym rozwiązaniem, jeśli zależy Ci na efektywności i chcesz mieć pewność, że wszystko zostało przeprowadzone zgodnie z prawem. Jak wygląda dochodzenie odszkodowania za grunty zajęte pod drogi ? Na czym polega wywłaszczenie nieruchomości i kiedy może do niego dojść? W ustawie zasadniczej, czyli Konstytucji, znajduje się artykuł przewidujący możliwość wywłaszczenia nieruchomości na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem. W ustawie o gospodarce nieruchomościami w art. 6 znajduje się otwarty katalog celów publicznych, które mogą być powodem wywłaszczenia. Na pierwszym miejscu jest zapis stanowiący, że celem publicznym jest wydzielenie gruntów pod drogi publiczne. Wywłaszczenie polega na ograniczeniu albo pozbawieniu prawa własności oraz innych praw rzeczowych i dotyczy całej lub części nieruchomości. W drugim przypadku, jeśli pozostała część nie nadaje się do prawidłowego wykorzystania, na żądanie właściciela lub użytkownika wieczystego jest ona nabywana przez Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego w ramach umowy. Wywłaszczenie nieruchomości jest dopuszczalne, jeżeli cele publiczne nie mogą być realizowane w inny sposób, a organem właściwym w takich sprawach jest starosta. Wywłaszczenie następuje na podstawie decyzji, a przejście prawa własności ma miejsce, kiedy decyzja stanie się ostateczna. Warto zapamiętać, że wywłaszczenia nieruchomości może dokonać tylko samorząd terytorialny lub Skarb Państwa na określone cele publiczne, a właścicielowi przysługuje z tego tytułu odszkodowanie. Odszkodowanie za przejęcie działki, gruntu pod drogę – podstawowe informacje Przejęcie działki może nastąpić nie tylko w trybie wywłaszczenia, ale też na mocy decyzji administracyjnej, która zatwierdza podział nieruchomości wnioskowany przez właściciela lub użytkownika wieczystego. Dotyczy to tych działek, które mają być wykorzystane na poszerzenie lub utworzenie drogi publicznej. Prawo własności przechodzi na właściwy organ w chwili uprawomocnienia się decyzji. Dotyczy to tych działek, które przeznaczono na drogę publiczną w MPZP (miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego) lub w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Zgodnie z ustawą o gospodarce nieruchomościami za działki gruntu, które wydzielono pod nowe drogi lub w celu poszerzenia już istniejących, przysługuje odszkodowanie. Jego wysokość jest uzgadniania między użytkownikami wieczystymi lub właścicielami a właściwym organem wykonawczym samorządu terytorialnego lub starostą. Za wypłatę odszkodowania odpowiada właściwy organ. Wysokość odszkodowania zależy od uzgodnień poczynionych między wymienionymi podmiotami. Jeśli nie dojdzie do porozumienia na tym polu, odszkodowanie ustala się i wypłaca zgodnie z zasadami stosowanymi przy wywłaszczeniu. Warto jeszcze zaznaczyć, że w ramach odszkodowania właściciel wywłaszczonej nieruchomości może otrzymać nieruchomość zamienną (o ile wyrazi na to zgodę). Ile wynosi odszkodowanie za działkę, grunty? Tryb przejęcia działki opisany w akapicie powyżej przewiduje, że właściciel wraz z organem właściwym ma uzgodnić wysokość należnego odszkodowania. Jeśli nie dojdzie na tym polu do porozumienia, zastosowanie mają przepisy odnoszące się do wywłaszczenia. Wysokość odszkodowania ustalana jest według stanu, wartości i przeznaczenia konkretnej nieruchomości w momencie wydania decyzji o wywłaszczeniu. Podstawą do określenia odszkodowania jest wartość rynkowa nieruchomości, ustalana na podstawie jej rodzaju, położenia, przeznaczenia, stanu i sposobu użytkowania. Pod uwagę brane są także ceny obowiązujące aktualnie w obrocie nieruchomościami. Powszechną praktyką jest jednak to, że wysokość odszkodowań jest zaniżana i nieadekwatna do rzeczywistej wartości działki, gruntu. W związku z tym skorzystanie z usług doświadczonego prawnika wydaje się bardzo dobrą drogą mogącą zapewnić pomyślne rozwiązanie problemu. Warto też zdawać sobie sprawę z tego, że co do zasady roszczenia o odszkodowanie z tytułu wywłaszczenia nieruchomości (działki, gruntu) pod drogę publiczną nie przedawniają się. Jeśli chcesz uzyskać odszkodowanie za drogi przejęte przez gminę i potrzebujesz wsparcia, skontaktuj się ze mną. Kancelaria Radcy Prawnego Piotr Michał Olszewski – Gdańsk Przejmowanie gruntów przez podmioty publiczne, w celu wydzielenia ich na drogi publiczne, stanowi realizację jawnych celów publicznych. Możliwość tego typu przejęcia została przewidziana w art. 98 Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (dalej również jako „Ustawa” lub „ Ponadto, zgodnie ze wskazanym artykułem właścicielowi wydzielonego gruntu przysługuje odszkodowanie. Spis treściWydzielenie gruntuWydzielenie z nieruchomości działki gruntu w celu przeznaczenia na drogę publiczną jest możliwe, jeżeli wydzielana część nieruchomości została przeznaczona na drogę publiczną według planu zagospodarowania przestrzennego. W sytuacji, gdy planu takiego nie ma, niezbędne jest wydanie decyzji administracyjnej o ustaleniu lokalizacji drogi publicznej. Kolejnym etapem jest podział wybranej nieruchomościPodziału nieruchomości dokonuje się sporządzając podział geodezyjny nieruchomości, z której nastąpić ma wydzielenie. Wskazanego podziału dokonuje się na wniosek właściciela. W pierwszej kolejności dokonuje się sporządzenia wstępnego planu podziału, a w następnej kolejności właściwego projektu podziału. W przypadku ostatecznego planu podziału musi on zostać wykonany przez geodetę, projekt wstępny natomiast można wykonać własnoręcznie korzystając z mapy zasadniczej, którą uzyskać można w Powiatowym Ośrodku Dokumentacji Geodezyjnej i prawa własnościWe wskazanym art. 98 ust. 1 wskazano, że „Działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne: gminne, powiatowe, wojewódzkie, krajowe – z nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek właściciela, przechodzą, z mocy prawa, odpowiednio na własność gminy, powiatu, województwa lub Skarbu Państwa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne.”. Przepis ten stosuje się również w przypadku nieruchomości, której podział został dokonany na wniosek użytkownika wieczystego, z tym że prawo użytkowania wieczystego działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne wygasa z dniem, w którym decyzja zatwierdzająca podział stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. W związku z powyższym kolejnym krokiem jest podjęcie przez podmiot publiczny decyzji zatwierdzającej sporządzony przez geodetę podział nieruchomości. Zgodnie z przytoczonym artykułem, wydzielona pod drogę publiczną nieruchomość przechodzi na własność Skarbu Państwa lub odpowiedniej jednostki samorządu terytorialnego z dniem, w którym decyzja ta stała się ostateczna albo orzeczenie o podziale prawomocne. Wynika to również z orzecznictwa, przytoczyć można wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 19 kwietnia 2018 r. (II SA/Gd 61/2018) „Skutki prawne, o których mowa w art. 98 ust. 1 w postaci utraty własności lub prawa użytkowania wieczystego działek wydzielonych pod drogi publiczne nie są przedmiotem rozstrzygnięcia decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości, ale są następstwem wydania tej decyzji, przejście prawa własności następuje bowiem z mocy samego prawa.”Po przejściu własności wydzielonej nieruchomości na Skarb Państwa lub jednostkę samorządu terytorialnego konieczne jest dokonanie wpisu w Księdze Wieczystej. Jak wskazano w art. 98 ust. 2 Ustawy wpisu takiego dokonuje właściwy organ, jednak wiele osób, w celu przyspieszenia całej procedury, decyduje się na samodzielne złożenie wniosku o dokonanie wpisu w Księdze w sytuacji przejęcia gruntu na drogę publiczną zostało przewidziane art. 98 ust. 3 – „Za działki gruntu, o których mowa w ust. 1, przysługuje odszkodowanie w wysokości uzgodnionej między właścicielem lub użytkownikiem wieczystym a właściwym organem. Przepis art. 131 stosuje się odpowiednio. Jeżeli do takiego uzgodnienia nie dojdzie, na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego odszkodowanie ustala się i wypłaca według zasad i trybu obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości.”. Wspomniany w przytaczanym przepisie art. 131 przewiduje możliwość przyznania przez organ, w ramach odszkodowania, nieruchomości za grunt wydzielony pod drogę publiczną wypłacane są przez właściwy organ. We wniosku dotyczącym tego typu odszkodowania wskazać należy jakiej działki ewidencyjnej dotyczy wniosek, nr księgi wieczystej oraz podać informacje dotyczące decyzji zatwierdzającej podział – numer oraz dzień jej złożeniu wniosku rozpoczyna się etap rokowania, czyli uzgodnień dotyczących wartości nabywanych w drodze umowy praw własności, przeprowadzane między starostą, wykonującym zadania z zakresu administracji rządowej lub, w przypadku jednostki samorządu terytorialnego, jej organem wykonawczym, a właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości, a także osobą, której przysługuje do nieruchomości ograniczone prawo rzeczowe. Jeżeli strony osiągną porozumienie, następuje wypłata odszkodowania w ustalonej kwocie. Przepisy ustawy o gospodarce nieruchomości nie regulują szczegółów przeprowadzania uzgodnień. Proces ten, sprowadzający się w istocie do wypracowania przez zainteresowane strony, w drodze negocjacji, warunków na jakich gotowe są one zawrzeć satysfakcjonującą je umowę w sprawie wysokości odszkodowania, jest pozostawiony woli samych sytuacji, w której prowadzone negocjacje okażą się bezskuteczne, czyli porozumienie nie zostanie zawarte, na wniosek właściciela lub użytkownika wieczystego odszkodowanie ustala się i wypłaca według zasad i trybu obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości, zgodnie z Ustawą. Przeprowadzenie rokowań, wskazanych powyżej, jest jednak obligatoryjne i bez ich przeprowadzenia nie jest dopuszczalne wszczęcie postępowania odszkodowaniaWysokość odszkodowania, zgodnie z art. 130 ustala się według stanu i przeznaczenia nieruchomości odpowiednio w dniu wydania decyzji o podziale lub podjęcia uchwały o przystąpieniu do scalenia i podziału oraz jej wartości w dniu wydania decyzji o odszkodowaniu. Odszkodowanie powinno odpowiadać wartości rynkowej wywłaszczonej nieruchomości, dlatego też ustalenie wysokości odszkodowania następuje po uzyskaniu opinii rzeczoznawcy majątkowego, określającej wartość nieruchomości. Rzeczoznawca bierze pod uwagę takie czynniki jak: rodzaj gruntu, położenie, sposób użytkowania, przeznaczenie, stan nieruchomości oraz aktualnie kształtujące się ceny w obrocie nieruchomościami. W omawianej sytuacji organ wydaje odrębną decyzję o odszkodowaniu. Jeżeli akceptujemy wysokość odszkodowania wskazaną w decyzji nastąpi wypłata odszkodowania. Jednak, jeśli uważamy, że nie jest ona odpowiednia, od decyzji tej przysługuje odwołanie. W następnej kolejności istnieje również możliwość złożenia skargi do wojewódzkiego sądu na złożenie wniosku o odszkodowanieW pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że żądanie ustalenia i wypłaty odszkodowania nie ulega przedawnieniu, chyba że przepis szczególny przewiduje wygaśnięcie tych uprawnień. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 20 listopada 2008 roku (I OSK 1588/07) jasno uznał, że „skoro roszczenie o zapłatę odszkodowania powstało na gruncie stosunku administracyjnego, to jego realizacja wraz z oceną wszystkich skutków prawnych – w tym również przedawnienia – winna być oceniana na podstawie przepisów materialnych prawa administracyjnego. (…) na gruncie prawa administracyjnego o przedawnieniu roszczenia można mówić jedynie wówczas, gdy przepis prawa wyraźnie tak stanowi”. W kwestii odszkodowania za drogi, które w wyniku podziału przeszły na własność gminy, brak jest przepisów, które ustalałyby jakiekolwiek terminy przedstawiono powyżej, pomimo faktu, że za działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne, które przeszły na własność Skarbu Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego, przysługuje odszkodowanie, co zostało zagwarantowane w Ustawie oraz Konstytucji RP, to uzyskanie go w wysokości odpowiadającej właścicielowi wydzielanej działki jest procesem złożonym i czasochłonnym. Osobom, których działka została wydzielona pod drogi publiczne, zalecany jest kontakt z prawnikiem, posiadającym bogatą wiedzę zarówno teoretyczną jak i praktyczną związaną z uzyskiwaniem odszkodowań od Skarbu Państwa lub jednostki samorządu zainteresował Państwa opisany wyżej temat, zapraszamy do kontaktu z Kancelarią (tel.: +48 17 307 07 66, +48 12 307 09 88 lub e-mail: kancelaria@ oraz do umówienia spotkania w biurze Kancelarii w Rzeszowie lub BonusiakJestem aplikantem radcowskim przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Rzeszowie. Specjalizuje się w zakresie zagadnień prawa bankowego, windykacji należności Klientów, prawa cywilnego oraz wsparciem w obsłudze prawnej podmiotów gospodarczych. Jeśli jakimś cudem wciąż śpisz spokojnie i nieświadomie… najwyższy czas zacząć martwić się inflacją. We wrześniu 2021 roku inflacja w Polsce sięgnęła do 5,8% (najwięcej od przeszło 20 lat). Według ekonomistów na początku przyszłego roku inflacja konsumencka przekroczy 6%. Inwestorzy od kilku miesięcy przeszukują rynek pod kątem instrumentów, które zabezpieczą kapitał przed utratą wartości. Czy inwestycja w grunt jest dobrym pomysłem? Czy można zrobić to bez „brudzenia rąk”, za jednym kliknięciem? Sprawdzamy! Ważne założenie: analizie poddane zostaną jedynie grunty orne. Po pierwsze dlatego, że chce zminimalizować wpływ wzrostu cen domów i mieszkań (jaki obserwujemy w przypadku działek budowlanych, czy rekreacyjnych). Po drugie grunty rolne są z reguły tańsze niż pozostałe kategorie, więc prawdopodobnie będą w zasięgu portfela większej ilości inwestorów. Ważna uwaga: istnieje oczywiście możliwość odrolnienia gruntu - wiąże się to z dużą liczbą formalności oraz opłatami, a pozytywna decyzja nie jest gwarantowana. Kosztowna jest również kwestia podłączenia mediów. Więcej o procedurze odralniania tutaj, natomiast na potrzeby wstępnej analizy inwestycji należy pamiętać, że na cenę gruntu ornego wpływać będzie, ogólnie ujmując, potencjał przekształcenia w grunt pod budowę. Dlaczego grunt miałby być lepszy od złota czy akcji? Pierwsze co w kontekście inflacji nasuwa się na myśl wielu obserwatorom rynku to złoto. Być może przekonanie to ma swój początek w czasach, gdy pieniądz był ekwiwalentem złota, a pierwsze próby rozdziału kończyły się właśnie utratą wartości monety. Drugą opcją, z którą porównywać będziemy grunty Zdaniem Ministra Finansów wywłaszczenie gruntów, podlega opodatkowaniu VAT, gdy wywłaszczana osoba działa w charakterze podatnika VAT. Odszkodowanie (w kwocie brutto) z tytułu stanowi wynagrodzenie z tytułu podlegającej opodatkowaniu VAT dostawy gruntu. Jednak zwolnieniem z VAT jest objęta dostawa (tj. w tym przypadku wywłaszczenie), której przedmiotem jest grunt niezabudowany o przeznaczeniu innym niż budowlane (np. grunt rolny, czy leśny). Wywłaszczanie nieruchomości (w tym gruntów rolnych) – co z VAT Na niejasności związane z opodatkowaniem VAT wywłaszczanych nieruchomości (w tym gruntów rolnych) pod drogi i gazociąg zwrócił uwagę poseł Zbigniew Ajchler w interpelacji z 4 grudnia 2018 r. Poseł poinformował, że aktualnie w Wielkopolsce trwa budowa drogi ekspresowej nr 5 oraz gazociągu z północy na południe, a dla potrzeb tych budów mocą decyzji administracyjnych przejmowane (wywłaszczane) są grunty rolne. Wywłaszczane grunty podlegają wycenie rzeczoznawcy powoływanego przez podejmującego decyzję. Na podstawie decyzji rzeczoznawcy właściciel otrzymuje odszkodowanie za przejęcie gruntów. Większość właścicieli przejmowanych gruntów jest podatnikami VAT. Zgodnie z art. 42 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT takie przejęcie gruntów rolnych winno być zwolnione z podatku, gdyż podatnik nie dysponuje decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu. Jednak zdaniem posła interpretacja części służb skarbowych jest inna - twierdzą, że w przypadku przeznaczenia przez przejmującego grunty rolne pod budowę dróg lub sieci gazociągu należy zapłacić podatek. W związku z powyższym poseł zadał pytanie Ministrowi Finansów czy grunty rolne są zwolnione z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT, a jeżeli podlegają, to czy podatnik winien otrzymać jako odszkodowanie wartość wyliczona przez rzeczoznawcę plus 23 % VAT? Polecamy: Biuletyn VAT Polecamy: Monitor Księgowego – prenumerata Wywłaszczenia nieruchomości są opodatkowane VAT – grunty rolne korzystają ze zwolnienia 2 stycznia 2019 r. na interpelację odpowiedział (w imieniu Ministra Finansów) Filip Świtała, podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów. Minister zwrócił uwagę na kluczowe w tym zakresie przepisy ustawy o VAT. W myśl art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT – opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, w tym również przeniesienie z nakazu organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w imieniu takiego organu lub przeniesienie z mocy prawa prawa własności towarów w zamian za odszkodowanie. Czynności wymienione w art. 5 ustawy o VAT – w tym także dostawa gruntów - podlegają opodatkowaniu VAT pod warunkiem, że wykonywane są przez podatnika działającego w takim charakterze, czyli w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej). Zgodnie z art. 15 ust. 2 ustawy o VAT działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych. Na podstawie natomiast art. 2 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej2 – dalej „dyrektywa 2006/112/WE” – opodatkowaniu VAT podlega odpłatna dostawa towarów na terytorium państwa członkowskiego przez podatnika działającego w takim charakterze. Zgodnie z powyższym (zdaniem Ministra Finansów) wywłaszczenie gruntów, podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, gdy grunty te są dostarczane przez podatnika (wywłaszczonego) działającego w takim charakterze. Natomiast odszkodowanie, które otrzyma podatnik z tytułu wywłaszczenia, będzie stanowić wynagrodzenie z tytułu podlegającej opodatkowaniu VAT dostawy gruntu. Minister Finansów przytoczył też reprezentatywne orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w tym zakresie. W wyroku w sprawach połączonych C-180/10 Słaby i C-181/10 Kuć TSUE orzekł 15 września 2011 r., iż: „Dostawę gruntu przeznaczonego pod zabudowę należy uznać za objętą podatkiem od wartości dodanej na podstawie prawa krajowego państwa członkowskiego, jeżeli państwo to skorzystało z możliwości przewidzianej w art. 12 ust. 1 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, zmienionej dyrektywą Rady 2006/138/WE z dnia 19 grudnia 2006 r., niezależnie od częstotliwości takich transakcji oraz od kwestii, czy sprzedawca prowadzi działalność producenta, handlowca lub usługodawcy, pod warunkiem że transakcja ta nie stanowi jedynie czynności związanej ze zwykłym wykonywaniem prawa własności. Osoby fizycznej, która prowadziła działalność rolniczą na gruncie nabytym ze zwolnieniem z podatku od wartości dodanej i przekształconym wskutek zmiany planu zagospodarowania przestrzennego niezależnej od woli tej osoby w grunt przeznaczony pod zabudowę, nie można uznać za podatnika podatku od wartości dodanej w rozumieniu art. 9 ust. 1 i art. 12 ust. 1 dyrektywy 2006/112, zmienionej dyrektywą 2006/138, kiedy dokonuje ona sprzedaży tego gruntu, jeżeli sprzedaż ta następuje w ramach zarządu majątkiem prywatnym tej osoby. Natomiast jeżeli osoba ta w celu dokonania wspomnianej sprzedaży podejmuje aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producentów, handlowców i usługodawców w rozumieniu art. 9 ust. 1 akapit drugi dyrektywy 2006/112, zmienionej dyrektywą 2006/138, należy uznać ją za podmiot prowadzący „działalność gospodarczą” w rozumieniu tego przepisu, a więc za podatnika podatku od wartości dodanej.” Zdaniem Ministra Finansów konkluzje wynikające z ww. orzeczenia TSUE mają zastosowanie również do kwestii sposobu opodatkowania czynności przeniesienia własności nieruchomości rolnej (w drodze wywłaszczenia za odszkodowaniem), przeznaczonej na potrzeby budowy dróg, autostrad, gazociągu, itp. Zatem trzeba wskazać, że art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT zwalnia od podatku dostawę terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane. Przez tereny budowlane – w świetle art. 2 pkt 33 ustawy o VAT – rozumie się grunty przeznaczone pod zabudowę zgodnie z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego, a w przypadku braku takiego planu – zgodnie z decyzją o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, o których mowa w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Zgodnie z orzeczeniem Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 28 marca 1996 r. w sprawie C-468/93 Gemeente Emmen, pojęcie „teren budowlany” oznacza każdy nieuzbrojony lub uzbrojony teren uznany przez państwa członkowskie za teren z przeznaczeniem pod zabudowę. Zatem ww. zwolnienie z VAT przysługuje odnośnie takiej dostawy, której przedmiotem jest grunt niezabudowany i jednocześnie o przeznaczeniu innym niż budowlane. Ze zwolnienia z VAT w tym przypadku korzystają więc dostawy gruntów rolnych i leśnych. W praktyce problematyczne bywa rozstrzygnięcie, czy czynność wywłaszczenia powinna zostać opodatkowana VAT jako mająca za przedmiot grunty rolne (użytkowane w gospodarstwie rolnym) czy też jako mająca za przedmiot tereny budowlane (przeznaczone pod budowę drogi). Minister Finansów zaznaczył, ze wydanie decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej (wydawanej na podstawie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych) wywołuje taki sam skutek w zakresie dotyczącym zmiany przeznaczenia wywłaszczanej nieruchomości, jak wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (wydawanej na podstawie ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym). Jednocześnie – uwzględniając treść art. 11i ust. 2 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, stanowiący iż w sprawach dotyczących zezwolenia na realizację inwestycji drogowej nie stosuje się przepisów o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym – podkreślić należy, iż zezwolenie na realizację inwestycji drogowej skutkuje przeznaczeniem nieruchomości pod zabudowę, niezależnie od tego, czy dla tej nieruchomości obowiązuje plan zagospodarowania przestrzennego oraz niezależnie od jego treści. Zgodnie z art. 12 ust. 4 ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, nieruchomości lub ich części, o których mowa w art. 11f ust. 1 pkt 6, stają się z mocy prawa: 1) własnością Skarbu Państwa w odniesieniu do dróg krajowych, 2) własnością odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego w odniesieniu do dróg wojewódzkich, powiatowych i gminnych - z dniem, w którym decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej stała się ostateczna. W myśl tych przepisów zmiana przeznaczenia wywłaszczanych nieruchomości z rolnych na przeznaczone pod zabudowę odbywa się w tym samym momencie, w którym te nieruchomości stają się z mocy prawa własnością Skarbu Państwa lub odpowiednich jednostek samorządu terytorialnego. Zmiana ta nie wystąpiłaby gdyby nie doszło do czynności wywłaszczenia. Nie znajdowałoby zatem uzasadnienia stwierdzenie, iż najpierw dokonano zmiany przeznaczenia nieruchomości, a następnie dokonano ich dostawy (wywłaszczenia) – już jako terenów budowlanych. Z tych powodów, zdaniem Ministra Finansów wywłaszczana nieruchomość rolna powinna zostać potraktowana na gruncie VAT (opodatkowana lub zwolniona) na zasadach właściwych dla nieruchomości rolnej. Jednak Minister Finansów wyraźnie też zaznaczył, że z uwagi na możliwe różne stany faktyczne w każdym konkretnym przypadku wywłaszczenia gruntu konieczna będzie jego szczegółowa analiza w celu prawidłowego opodatkowania transakcji (co wynika m. in. z ww. orzecznictwa TSUE). W razie wątpliwości podatnik zawsze też może wystąpić do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej. Kwota VAT nie jest doliczana do wartości odszkodowania Ponadto Minister Finansów poinformował, że jeżeli w danym stanie faktycznym wywłaszczenie gruntów będzie opodatkowane VAT, to kwota VAT nie jest doliczana do wartości odszkodowania. Innymi słowy - wysokość odszkodowania jest kwotą brutto, zawierającą w sobie kwotę podatku VAT, obliczanego zgodnie z tzw. metodą „w stu”. Tak samo interpretuje tą kwestię NSA (przykładowo: wyrok z 28 listopada 2017 r. sygn. akt I OSK 347/16; wyrok z 27 października 2016 r. sygn. akt I OSK 1289/16; wyrok z 3 grudnia 2015 r. sygn. akt I OSK 802/14).

odszkodowanie za grunty przejęte pod drogi